قدس آنلاین- این روزها قصه تلفن همراه به دست‌های اطراف ما روایتی تلخ از تغییر نوع نگاهمان به اتفاقات پیرامون دارد. سلفی‌گیرانی که به قصد لایک و جذب فالوورهایی بیشتر همه جا دست به موبایل می‌شوند. حالا می‌خواهد عزاداری، سوختن پلاسکو یا تصادف و دعوایی شدید در خیابان باشد. تبی که همه جامعه را در برگرفته و هر روز با دیدن عکسی جدید ابعاد این فاجعه را بیشتر لمس می‌کنیم.
جای خالی آموزش در عکس‌های غیرقابل دفاع
هنوز اثر بهت و حیرت جامعه از دیدن عکس‌های سلفی خندان برخی نمایندگان حاضر در مجلس شورای اسلامی هنگام حادثه تروریستی مجلس از اذهان کنار نرفته بود که علاقه وافر برخی نمایندگان برای سلفی گرفتن با خانم موگرینی حاشیه‌هایی پررنگ‌تر از متن برای مراسم تحلیف ریاست جمهوری پدید آورد. تصاویری که از دیدن آن‌ها حس خوبی به ما دست نداد.
یک فعال اجتماعی با اشاره به اینکه این رفتار، حرکتی غیرقابل دفاع و حتی شرم‌آور است به خبرنگار ما می‌گوید: اولین نکته‌ای که با دیدن این عکس به چشم می‌آید، جای خالی آموزش است. یعنی به نظر می‌رسد نمایندگان مجلس قواعد بین‌المللی و حتی ملی را نمی‌دانند. به همین دلیل است مواردی بسیار از این هنجار شکنی‌ها را می‌بینیم و می‌شنویم. به طور مثال همین هفته گذشته بود که شنیدیم نماینده‌ای مأمور راهنمایی و رانندگی را کتک زده است. یا قبل‌تر از آن فرماندار یک استان غربی، مأمور راهنمایی را به عمد زیر می‌گیرد. یا چند سال پیش یک مدیر بخاطر اینکه به پرواز نرسیده، به روی باند رفته و یک پرواز را متوقف می‌کند، یک وزیر به خبرنگاری توهین می‌کند و بسیار نمونه‌های تأسف برانگیز دیگر.
دکتر احساس محمدی اضافه می‌کند: افراد جایگاه اجتماعی و بازخورد رفتارشان در جامعه را نمی‌دانند. شاید اگر در این عکس افرادی معمولی بودند، اتفاق خاصی نمی‌افتاد. حتی ممکن است نام این نماینده‌ها را ندانیم، اما بعنوان نماینده مجلس جمهوری اسلامی از آن‌ها یاد می‌کنیم.
«چشم آبی و موبور» انسان درجه اول است، پس عکس می‌گیریم!
این دکترای فرهنگ و ارتباطات بخشی از این رفتار را به خود کم‌بینی افراد مرتبط دانسته و توضیح می‌دهد: انگار اروپایی و آمریکایی موبور باهوش، دانا و بیشتر قابل احترام است تا یک فرد آفریقایی یا مثلاً هندی. اینکه تا یک توریست می‌بینیم به طرفش رفته و با او عکس می‌گیریم در حالیکه طرف نه مقام برجسته‌ای است و نه ستاره سینما و ورزش، اتفاقی نیست. این رفتار یا محصول یک خلأ روانی در تاریخ است یا قدرت رسانه‌های آن‌ها در تزریق این باور که «چشم آبی و موبور» انسان درجه اول است.
وی با ابراز تأسف اضافه می‌کند: ما در مقابل خارجی‌ها احساس می‌کنیم آن‌ها داناتر و باهوش‌تر هستند. حتی در سطح کلان هم این رفتار و طرز تفکر را مشاهده می‌کنیم، چرا که نماینده مجلس، منتخب جامعه و آیینه‌ای از رفتار ماست.
این استاد دانشگاه به عذرخواهی یکی از نماینده‌ها اشاره کرده و می‌گوید: این عذرخواهی اتفاقی پسندیده است. اما عنوان شد که این عکس در فضای غیررسمی پس از تحلیف گرفته شده است. اینجا باید گفت که یک نماینده مجلس، یک مدیر و یا یک مسئول باید بداند که در همه حال آن مسئولیت را بر دوش دارد و باید تا زمانی که در آن جایگاه است حرمت نگه دارد. دکتر محمدی به اظهار نظر برخی افراد برای نپرداختن به حاشیه‌ها نیز اشاره کرده و بیان می‌کند: باید بپذیریم که حواشی برای مردم همیشه جالب است. بخصوص اگر این اتفاق از سوی فردی صاحب مقام اتفاق افتاده باشد. این استاد فرهنگ و ارتباطات در پایان به رواج سلفی و بی‌نظمی در مراسم عروسی و تعزیه اشاره کرده و می‌گوید: در عروسی‌ها به طرف میز غذا یورش می‌بریم. در تشیع جنازه چنان دنبال تابوت می‌دویم که انگار متوفی می‌خواهد از تابوت در بیاید و فرار کند و ما باید او را بگیریم و دفن کنیم. در جاده‌ها به قصد کُشت رانندگی می‌کنیم و... این‌ها همه نشانه‌های فقدان «آموزش» است. همه ما محتاج آموختن هستم.
جایگاه خود را درک نکرده‌ایم
یک استاد جامعه‌شناسی نیز در توضیح این رفتار به خبرنگار ما می‌گوید: جامعه ما جامعه‌ای در حال آزمون و خطاست. ما در حال آزمایش مواردی هستیم که قبلاً در جامعه وجود داشته اما در مقطعی از زمان به خاطر مسائل فرهنگی از زندگی حذف شده و تجربه‌ای از آن وجود ندارد.
هر چند که سلفی گرفتن آفت این روزهای جامعه شده است، اما حساسیت به رفتار برخی افراد بیشتر است. هر چه مقام سنگین‌تر باشد، انتظار رفتار معقول و پایبندی به موارد اخلاقی از او بیشتر است. دکتر داروین صبوری اضافه می‌کند: دیدن عکس‌های سلفی نمایندگان مجلس با خانم موگرینی در نگاه اول بی‌تجربگی سیاسی را نمایان می‌کند. تصاویری که باید آن را با اِلمان‌های روانشناسی، روانشناختی و سیاسی سنجید.
این استاد دانشگاه به ژست افراد حاضر در عکس اشاره کرده و می‌گوید: این ژست‌ها نشان از ظفرمندی افراد دارد. به نظر می‌رسد این افراد از این که خانم موگرینی در ایران بوده، تابع شرایط شده و روسری بر سر کرده احساس خوبی دارند. خوانشی که از عکس بر ذهن افراد می‌آید این است که نماینده‌های مجلس شاد هستند که ایشان را به زانو درآورده‌اند.
این استاد جامعه‌شناسی به وجود ناپختگی سیاسی تاکید کرده و می‌گوید: رفتارهایی از این دست نشان می‌دهد که در جایگاه‌های مختلف نوع رفتار کردن را بلد نیستیم. جایگاه‌ها خود را به عنوان مجری تلویزیون نمی‌دانیم. برای همین به ریا و تزویر کشیده می‌شویم. ما در مقام یک مدیر مدرسه، در مقام یک شهروند یا در مقام یک مادر و فرزند آموزش رفتاری ندیده‌ایم و این بسیار خطرناک است. بسیار مشکل‌زاست که اگر آموزش مقام‌های بزرگ را ندیده باشیم و به مقامی بزرگ برسیم.
مراقب اعتماد اجتماعی باشیم
صبوری می‌افزاید: وقتی در ساحت اجتماعی یک کشور، می‌بینیم افرادی سر کار هستند که تنها تعهد دارند، نه تخصص اعتماد اجتماعی به شدت ضربه می‌خورد. سرمایه‌های اجتماعی ما نابود می‌شود. چرا که در نظریه‌های سرمایه‌های اجتماعی گفته می‌شود جامعه‌ای که اعتمادش را نسبت به افراد معتمد خود از دست بدهد دیگر به هیچ فرد اعتماد نخواهد کرد. در حوزه سیاسی هم اعتماد به نمایندگان یا رؤسای جمهور را خواسته یا ناخواسته از بین می‌بریم و غافل هستیم که این شیوه رفتار تلفات سنگینی برای جامعه برجای خواهد گذاشت.
وی به فراگیری این رفتار در سطح جامعه اشاره کرده و بیان می‌کند: هر چند که سلفی گرفتن آفت این روزهای جامعه شده است، اما حساسیت به رفتار برخی افراد بیشتر است. هر چه مقام سنگین‌تر باشد، انتظار رفتار معقول و پایبندی به موارد اخلاقی از او بیشتر است. باید در نظر داشت که یک نماینده مجلس، تنها و تنها یک فرد نیست. او نماینده یک شهر، یک شهرستان و حتی یک ایران است و به تنهایی باید ملاحظات اجتماعی داشته باشد. ما اینگونه رفتار می‌کنیم زیرا این رفتارها را آموزش ندیده‌ایم و احساس می‌کنیم اینگونه رفتارها مردم‌پسندتر است.
این جامعه‌شناس در پایان می‌گوید:حس می‌کنیم اگر مقداری شوح‌طبعی هم به صحبت‌هایمان اضافه کنیم، مردم بیشتر دوست دارند یا اگر از ضرب‌المثل‌های بی‌ادبانه هم استفاده کنیم بهتر می‌پسندند. به عبارتی احساس می‌کنیم این خود شیرینی‌ها از ما فردی خاکی می‌سازد. در صورتی که باید بدانیم مختصات زمانه عوض شده است. حالا مردم بخاطر همین فضای مجازی به آگاهی‌هایی دست پیدا کرده‌اند و درباره همه چیز صحبت و مشورت می‌کنند. امروزه کار کردن سخت شده است. باید یادمان باشد تنها آبروی یک خانواده در میان نیست، بلکه جهانیان ما را بر اساس رفتارمان قضاوت خواهند کرد.
باید این رفتارها له شود
در خصوص چرایی این رفتار و تحلیل آن در فضای جامعه هیچ یک از نمایندگان مجلس که با آن‌ها تماس گرفتیم حاضر به گفت و گو و بیان راهی برای برون رفت از این مشکل فرهنگی نشدند. تنها در این خصوص حجت‌الاسلام پژمان‌فر در صحبتی کوتاه عنوان کرد: در این زمان کوتاه شبکه‌های مجازی به شدت به بررسی رفتار و پخش تصاویر پرداختند. به عبارتی آن‌ها را له کردند که کار بسیار خوبی است.
نظر شما